VAN KRANTEN VOOR KRANTEN

Alle artikelen van het bedrijf zijn onmiskenbaar Vandermeulens. Ze zijn van materialen die elders over waren. Ze zijn eenvoudig te maken maar je moet er wel opkomen. Ze verraden de bedrijfsfilosofie. 'Verfraai het dagelijks leven met het dagelijks leven.' Bij gelegenheid van dit artikel ontwikkelde het bedrijf een bak voor kranten van kranten waarover later meer. Vandermeulens Atelier VB heeft een merkwaardige structuur. Een bezoek maakt iets duidelijk, maar roept ook veel onbeantwoorde vragen op. Het verslag van een rondleiding.

De echte Jos van der Meulen

De hoofdvestiging van het bedrijf heeft twee ingangen, één aan de Bovenstraat in Oud-IJsselmonde, één aan de Benedenstraat. Het bedrijfspand is gebouwd tegen een bandijk bij de Van Brienenoordbrug in Rotterdam. Vandaar. Beneden zijn de werkruimtes, in het midden de kantine, boven de ontspanningsruimtes. Wie beneden binnenkomt, kan zich moeilijk voorstellen hoe mooi het uitzicht over Rotterdam boven is.

De jongeman die de bezoekers ontvangt stelt zich voor als Jos van der Meulen. Wat zijn functie is? 'Ik ben de echte Jos van der Meulen, want ik woon hier en ik vraag de bezoeker of hij het kon vinden, of hij een broodje wil, een kop koffie. Of ben ik de receptioniste? Misschien. De purser? Nou, die werkt hier niet meer. Die heb ik eruit gedaan. Dat was een eng type.' Jos van der Meulen praat niet graag over zichzelf. Zonder omwegen brengt hij ons naar de kantine voor een ontmoeting met de directie.

De directie

'De directeur is eigenlijk alleen goed voor de naam van het bedrijf, Vandermeulens Atelier VB. Natuurlijk moet ik het naar mijn zin hebben en er beter van worden. Maar toch, zonder zeker te weten of het economisch genoeg zal opleveren, eis ik dat ik kan blijven spelen en ontdekken. Als alleen nog de afdeling productie goed zou werken, zou het bedrijf misschien wel veel opleveren, maar dan is de lol er af. Nauwgezet hou ik daarom de afdeling productontwikkeling in de gaten. Dat is de bron van al onze artikelen. Daar wordt het dagelijks leven bestudeerd en worden de zintuigen gescherpt. Vastgesteld wordt waar het aan ontbreekt, wat irriteert, welke mogelijkheden door de gewone sterveling over het hoofd worden gezien, welke problemen om een oplossing vragen, welke mooie dingen benadrukt moeten worden. Ik zal je even naar de afdeling ontwikkeling brengen. De chef is wat chaotisch, maar zit vol verhalen. Neem de tijd.'

Productontwikkeling

'Sinds ik vijfendertig jaar geleden geboren ben, sta ik onder invloed. Zo oud is het bedrijf dus. Mijn moeder stopte spijkers in een doosje. Van lucifers en elastiekjes leerde ik een katapult maken. Oom Henk, de vader van mijn neven, werkte op de sloop en stopte alles wat hij mee kon krijgen in bakken, dozen en vakken. Hij wist precies waar het allemaal voor diende of voor kon dienen. Later, op de tuinbouwschool, leerde ik wat klei was, en wat zand, en wat mooi hout was. Waar gereedschap goed voor was. Op de kunstacademie heb ik geprobeerd schilderen te leren, maar ik was langer bezig met het zoeken en klaarleggen van de verf en de kwasten dan met het schilderen zelf. Heppe de Moor, mijn leraar, de overleden man van de beroemde schrijfster, zei: 'Jos, als je afstudeert, moet je niet alleen je schilderijen laten zien, maar ook je werkplaats en je attributen.' Dat heb ik gedaan maar toen kwam ik aan schilderen niet meer toe. Ik zal een voorbeeld geven. Ik heb hier een grondboor. Van de tuinbouwschool weet ik dat je daar grond mee op kunt boren. Op een bodemkaart had ik gezien dat het hier klei op veen is. Klei, denk ik, daar kun je wat mee. Ik ga hier vlakbij boren voor de winkel van Theo Sijthoff, de kleermaker van John de Wolf, en stuit op een rijke kleiader. De kinderen waren door het dolle. Prikten de klei op takken en zwiepten ze zo hoog mogelijk tegen de kerk. Weg klei. Kon ik opnieuw beginnen. Goed, ik kom thuis met klei en stop het in de houtkachel. Een steenfabriek in het klein. Dat werkte. Maar een gebakken bolletje klei, dat koopt niemand. Dus moest ik er vorm aan geven. Klei is aarde. Aardmannetjes dus. Pas toen dat allemaal klaar was kon ik schilderen. Het baardje met Spaanse klei, het mutsje met Italiaanse. Zo weinig blijft er te schilderen over. En dan is het aardmannetje nog niet eens klaar. Dan moeten de afdelingen verpakking en verzending er nog aan te pas komen.'

Verpakking

'Die van productontwikkeling realiseert zich niet dat Vandermeulens Atelier VB de aardmannen over de hele aarde stuurt. Het verstevigt een aardman als hij op adequate wijze wordt verpakt. Hij heeft dus een reisverpakking gekregen. En neem nou die oude spijkers die ik ook in het assortiment heb. VDMs Veteranen, oudgedienden met jaren ervaring, Loners van het vrouwelijke geslacht, alleenstaande moeren zonder passende partner, Loners van het mannelijke geslacht, dito bouten, en Happy Couples, bout en moer die passen. Die moeten - kijk maar bij de doe-het-zelf-winkel - afzonderlijk en goed verpakt worden. Ze moeten een kwaliteitsmerk krijgen, gecontroleerd worden op geschiktheid. Er moet soms een gebruiksaanwijzing bij. Alle aardmannen krijgen een eigen nummer. Dat kan toch niet zonder verpakking? Kort geleden maakte het hoofd van de Travelservice een reis naar Japan. Zonder verpakking nemen ze daar niets aan. Met verpakking wel, maar dan halen ze het artikel er niet eens uit. Zo belangrijk is de verpakking in het internationale verkeer.'

De travelservice

'Het motto van Vandermeulens Travelservice is: 'Wij reizen voor u!' De mensen hoeven nooit meer in een oude caravan of een tochtige, vochtige bungalow. Dat doet Vandermeulens Atelier VB voor ze. Ze krijgen thuis een mooi postmeubel waarin ze alleen nog maar de souvenirs hoeven te plaatsen die worden opgestuurd. Een mooier beeld van verre landen krijg je nergens. Het kost wat geld maar het bespaart een hoop ergernis en tijdverlies. Bovendien zijn er veel mensen die subsidie aanvragen voor de door ons te maken reis. Zo was de Travelservice laatst nog met een project-subsidie-regeling-gebeuren voor de artotheek in Japan. Daar heeft de Travelservice aardmannetjes in het landschap gezet. Die mannetjes hebben meer oog voor het kleine dan schrijvers van reisboeken. Overigens blijkt dan wel dat er op het vlak van het micromilieu niet zoveel verschil is tussen Japan en Nederland. Ze zagen net als hier vooral aarde en gras. Dat is toch een nieuwe kijk op Japan? De klant is tevreden. Binnenkort moet de Travelservice naar Lobith voor een Nederlands bedrijf in verpakkingen dat de Duitse markt gaat verkennen. In het grensgebied moeten interessante signaleringen gedaan worden. Ze zullen er versteld van staan waartoe onze Travelservice in staat is.'

Verzending

'Hier verzendt Vandermeulens Atelier VB de artikelen, maar niet zomaar. Verzending maakt de catalogus en put daarvoor bijvoorbeeld inspiratie uit Voices of the mountains, de catalogus van een Canadees bedrijf dat alles verkoopt tussen zakmessen en corsetten. De klanten krijgen offerteformulieren. Als de klant accoord gaat, verwerkt verzending de acceptgiro. Als de klant een afwijkende bestelling plaatst, wordt de afdeling productontwikkeling aan het werk gezet. Vandermeulens Atelier VB vraagt de klant na ontvangst van het artikel om een foto van de toepassing van ons product en betaalt de klant voor de foto. Nog niet zo lang geleden kostte het schrijven van een brief aan een klant een ochtend. Nu doet Vandermeulens Atelier VB het sneller, maar de vraag is daar ook naar.'

Financiën

'Tot voor kort ontving de afdeling financiën van Vandermeulens Atelier VB subsidie. Vanwege de verzelfstandiging moet het bedrijf - en dat is alleen maar gezond - zuiniger en beter met de tijd omgaan dan toen. De omgang met de klanten wordt efficiënter. Vroeger zouden we er ook niet aan denken onze producten te beschermen. Nu zit er een patent op onze paperbags en verkopen we er honderden om niet te zeggen duizenden. De directeur heeft makkelijk praten over spelen. We moeten produceren. Als het aan de afdeling financiën lag, had Vandermeulens Atelier VB al lang mensen in dienst genomen. Maar de directeur wil er niet aan. 'Past niet in onze bedrijfsfilosofie' zegt hij. Ik heb hem nu zover dat hij over tweedehands arbeidskrachten nadenkt. Ouden van dagen? Huisvrouwen? Langdurig werkelozen? Ik zeg niets, dat is aan de directeur, maar het wordt hoog tijd. Gelukkig gaan we nu voor de productie van bestsellers fuseren met Jan Neggers tot de firma JaJo, partners in upgrading.'

De kunstenaar

Jos van der Meulen: 'Als ik het niet meer weet, dan is het de kunstenaar die spreekt. Ik doe het allemaal alleen. Natuurlijk gebruik ik ook de zintuigen van mijn vrouw en kind, van mijn buren op het atelier. Als mijn zoontje interesse verliest in een kleurboek, knip ik het doormidden en plak de helften omgekeerd aan elkaar. Dan worden de plaatjes ineens een stuk spannender. Oude leesboeken met titels als Bob Vredeveld wordt man snij ik leeg en vul ik opnieuw met papier dat anders weggegooid zou worden. Dan heb je een mooi opschrijfboek. De bladzijden van het boek snijd ik in repen en daar maak ik een boeket van. De losse zinnen op de repen vormen boeiende lectuur. Als een suikerpot irriteert, maak ik van dingen om mij heen een nieuwe. Maar ondanks deze invloeden van buiten doe ik alles alleen. Ik begeleid mijn producten van het bedenken in mijn atelier tot het hangen aan de muur bij de klant. Want de hand van de kunstenaar zit zowel in het ontwerp als de productie en de plaatsing van het artikel. Kort geleden moest ik uit mijn atelier. Dat was een groot probleem, niet alleen omdat ik er zoveel heb staan, maar ook omdat sommige dingen zo groot zijn. Waar moest mijn directiemeubel heen? Gelukkig zit de kunstenaar bij galerie Torch in Amsterdam. De galeriehouder, Adriaan van der Have, wist een oplossing. Het zou echt iets voor Frans Haks zijn. En zo gaat het. Bij de opening van het nieuwe Groninger museum zal het meubel in de hal staan. Als ik het niet meer weet is het de kunstenaar die redding brengt.'

Producten van Vandermeulens Ateliers VB zijn in Amsterdam permanent verkrijgbaar bij Galerie Torch, Lauriergracht 94
De groothandel in paperbags is in handen van Miracles, 020-6385908