'Niemand leest alle 965 kwatrijnen van een gedeprimeerde uit de zestiende eeuw.'



 
Peter Lorie? Peter Lorie!!! Kosmopolitisch Engelsman van 47 jaar. Bookaholic noemt hij zich. Twaalf boeken op eigen naam waarvan 12.361.000 copies verkocht. Bovendien betrokken bij de uitgave van meer dan 2000 andere boeken. Een Storm-strip die hij onder het pseudoniem Zouel Dunn schreef, ging er in een aantal van tien miljoen uit. Second best was Nostradamus, het jaar 2000 en daarna. 1,6 miljoen. Omdat er over die zestiendeeeuwer nu een film in première gaat met Tcheky Karyo in de hoofdrol en Rutger Hauer als doorgedraaide monnik, leek het Lorie een goed moment Nederland maar eens aan te doen. 

Wie was Nostradamus? Drie boeken die Lorie heeft uitgegeven en/of geschreven, geven antwoord. Michel de Nostre-Dame werd op 14 december 1503 om 12.03 uur geboren in Saint-Rémy, Bouches-du-Rhône. Zon en Mercurius conjunct de Midhemel... Jupiter, Saturnus en Mars ook in retrograde... Met Uranus en Maan een krachtige grote waterdriehoek... Neptunus in oppositie met Maan... Uranus vierkant met Pluto... Maan sextiel Neptunus... Venus sextiel Pluto... Het kost wat moeite en inzicht maar dan is het duidelijk. Een geleerde, zondagskind, ziener, martelaar, individualist, vechter, mysticus, geneesheer en, niet te vergeten, jammaker. Hij wist dat hij zou sterven op 2 juli 1566 in Salon, Provence, en deed dat ook. Dankzij 965 kwatrijnen die steeds maar weer werden gedrukt, leefde hij voort als Nostradamus. 
Lorie schreef in één van de boeken een korte biografie van Nostradamus. Op alle gebieden was Nostradamus eminent hoewel hij het tij niet mee had. Iedereen was arm maar Nostradamus rijk. Boeren en werklieden spanden tegen hem samen maar hij zag het gevaar en vluchtte in de nacht. Er heerste pest maar Nostradamus ontwikkelde rozenpillen en slaagde erin duizenden mensen van de dood te redden behalve helaas zijn eigen vrouw en kinderen. Er heerste inquisitie maar hij, de ex-jood, was openlijk vroom katholiek en ondergronds lid van een netwerk van alchemisten en kabbalisten, een goede maraan in het verkeerde land. De planeten cirkelden nog om de zon maar Nostradamus tekende al ellipsen. Het duurde nog een eeuw voor Newton geboren werd maar Nostradamus kende de zwaartekracht al. Bij de meeste mensen rotte de jam maar voor de kweepeergelei van Nostradamus maakte de pauselijke legaat een omweg. Nostradamus kon het niet weten maar wist het wel: op 7 oktober 1995 - '1996' corrigeert Lorie tijdens een interview 'dat heb ik moeten herzien' - zal Karol Wojtyla, onze paus, komen te overlijden.
Daar zat wel een film in, meende Lorie. Hij overtuigde zijn vriend en regisseur Roger Christian. Die ging ermee naar een producent. Die wist dertigmiljoen gulden en een handvol grote acteurs te strikken. Lorie: 'Ik vind het een chaotische film en er is teveel sex ingestopt. Maar twee uur is ook te weinig voor Nostradamus. Binnen die beperking is het toch een geslaagde film voor een groot publiek.'

Nostradamus heeft veel geschreven. Het bekendst zijn een kleine duizend ontoegankelijke kwatrijnen, gesteld in een mengsel van een oud Frans dialect, vulgair Latijn en woorden uit vele andere talen. Nostradamus' spelling is onvoorspelbaar. Een voorbeeld. 

Quand le sepulchre du grand Romain trouvé.
Le iour apres sera esleu Pontife,
Du Senat gueres il ne sera prouvé,
Empoisonné, son sang au sacré scyphe. 

Wanneer de tombe van de grote Romein gevonden.
De dag daarna zal tot Pontife gekozen worden,
Van de Senaat zal hij nauwelijks goedkeuring krijgen,
Vergiftigd, zijn bloed in de heilige sifon.

Lorie vertelt hoe Nostradamus de verzen maakte: 'In de nacht gebruikte hij een mengsel van plantaardige hallucinogenen gebaseerd op nootmuskaat of iets dergelijks. Daarvan raakte hij in trance. Dan keek hij in een schaal water en ging over tot wat we sinds de surrealisten 'ecriture automatique' noemen. De volgende dag schreef hij het om tot verstandiger taal. Verzen. De aantekeningen vernietigde hij, de verzen gaf hij uit. Het is camouflage-poezie. Hij had te maken met vooroordelen van artsen, clerus en staat en was bang genoeg voor wat hij in zijn visioenen zag om zijn visioenen zo op te schrijven dat de mensheid ze pas zou begrijpen als die eraan toe was. En dat is nu. Nostradamus was gedeprimeerd. Wij ook. Als je die twee samen doet krijg je iets heel deprimerends. Dat klopt. Mensen voelen zich tegen het jaar 2000 aangetrokken tot de laatste ramp, niet in het minst door het christendom. Het laatste oordeel, de wederkomst van Christus, het eind van de wereld, natuurrampen, oorlogen. In de tijd van Nostradamus was het leven zwaar maar zo zwaar als nu is het nooit geweest. Het is politiek, sociaal, religieus en medisch een totale ramp. En dat voorzag Nostradamus. Zijn boeken zijn al die eeuwen in druk geweest, maar in een beperkte oplage. Men hield hem voor een fraudeur, een gek. Dat is veranderd. Ik verkoop miljoenen boeken. Mensen zijn gefascineerd. Ze genieten van het werk. Van vers tot vers depressie. De ene voorspelling van een ramp na de andere.'
En die voorspellingen zijn waar? 'O ja, zeker. Ieder kwatrijn is een anagram. Alle letters staan erin maar niet op de goede plaats. Ik heb me door Valery Hewitt ooit laten overhalen om op de kwatrijnen haar wetenschappelijke methode los te laten. Uit ieder vers meende zij honderden voorspellingen te kunnen afleiden door de letters om te gooien. Maar ze was een beetje vreemd. En geen, letterlijk geen van de voorspellingen is uitgekomen. Dus dat systeem heb ik verlaten. Nu breng ik mezelf in een lichte trance en concentreer me op namen en data. Met behulp van de Encyclopedia Brittannica ga ik dan aan de slag. Kwatrijn III 65 zou dan een camouflage kunnen zijn van 'Karol mourra quand l'Europe à l'est du Rhin, Russie seront devenu piles...' Ofwel: 'Karol (Wojtyla) zal overlijden wanneer in Europa ten oosten van de Rijn en Rusland kruis geworpen is... enz.' Ik zal u niet vermoeien met details maar de preciese datum is daar ook uit te destilleren. 7 oktober 1996. Hij wordt opgevolgd door een Franse paus. Is het niet fascinerend?' 

Nee. 'Toen de wereld vijf eeuwen jonger was, hadden alle levensgevallen veel scherper uiterlijke vormen dan nu. Tussen leed en vreugde, tussen rampen en geluk scheen de afstand groter dan voor ons; al wat men beleefde had nog die graad van onmiddelijkheid en absoluutheid, die de vreugde en het leed nu nog hebben in de kindergeest.' De eerste zin van Huizinga's Herfsttij der Middeleeuwen, nog steeds een standaardwerk over de late Middeleeuwen. Kent Lorie het? 'Nee, ik heb ervan gehoord maar het nooit gelezen.' En heeft hij gehoord dat in Nederland vorige week een boekenprijs als de Bookerprize naar Gewassen vlees van Thomas Rosenboom is gegaan, een boek over een middelmatige man in het midden van de achttiende eeuw? 'Nee, dat wist ik niet.'
Jammer, jammer. Wie een goed boek leest of schrijft, waant zich even de hoofdpersoon en wandelt een tijdje in diens wereld rond. Prachtig dat je je Odysseus, Jezus, Nostradamus, Willem Augustijn van Donck of Emma Bovary kunt wanen. Maar wie zich dat blijft wanen als het boek uit of klaar is, is op z'n minst een beetje raar en wordt er in het uiterste geval voor in een dwangbuis gestopt. Lezen en schrijven zijn daden van verbeelding. De verbeelding moet niet met de werkelijkheid verward worden. Wat gedrukt is, is gelogen, maar, als het goed gedaan is, is het mooi, of juist, of inspirerend. 
En daar gaat het mis in de boeken van Lorie en de film die erop is geënt. Er wordt niet goed gelogen. Nostradamus was één van de tobbers van zijn tijd. Een ander was bijvoorbeeld Gilles de Rais die zo in de war raakte van al het nieuwe dat in de wereld opdook dat hij 'proeven' met kinderen begon te doen die neerkwamen op verkrachting, moord, foltering, menseneten. Stel dat je hem letterlijk zou nemen. In zo'n 'felle' (Huizinga) wereld moet je Nostradamus plaatsen. Pas dan gaat hij leven en niet als je hem afschildert als een aardige arts-homeopaat met een gelukkig gezin in een dorp op het platteland die zo wordt tegengewerkt door de dominee en de drogist. Vroeger was hetzelfde èn anders. Vroeger was niet van ons maar van hun. Probeer je erin te verplaatsen maar eigen je het niet toe.
Diep in zijn hart is Lorie het daarmee eens. 'Inderdaad moet je Nostradamus niet al te serieus nemen. We projecteren veel van onszelf in hem hoewel ik niet geloof dat je niet kunt projecteren. Ik beperk me niet tot Nostradamus. Niet dat ik me erg in zijn tijd heb verdiept maar ik heb wel onlangs een boek geschreven over profeten uit alle tijden en hun boeken. Ik ben geen christen maar de bijbel is het beste op dit gebied, met name de Openbaringen van Johannes. De zeven brieven schetsen een kristalhelder, evolutionair psychologisch ontwikkelingsproces, de weg naar Philadelphia. Nee, niet de Amerikaanse stad, maar de stad van de zesde brief, die volgens mij de zevende was maar door een misverstand zesde is geworden. Openbaringen schetst een weg naar broederliefde die voor ons ligt na de apocalyps die Nostradamus in onze tijd heeft gesitueerd. En inderdaad, dat dient meer spiritueel dan feitelijk te worden opgevat. Het gaat mis met ons denken. Maar Nostradamus had een groot hart. Zijn onderliggende boodschap was liefde voor de mens. En hij voorspelt zeer gelukkige eeuwen na ons.' 

Waarom is geboren worden, leven en sterven niet genoeg? Waarom moeten we verbonden zijn met de visioenen van een man van vijhonderd jaar geleden over de komende tweeduizend jaar? 'Geboren worden en sterven is te rechtlijnig, een lineair begrip van groei. Ashes to ashes and dust to dust is een cirkel maar ook niet meer dan één. Het is verbonden met het idee van een externe god maar dat is niet meer aantrekkelijk. We zijn toe aan introspectie, aan een diep besef van eeuwige kringlopen waar god en de mens deel aan hebben. Wat kun je in één leven doen?'
Heel veel boeken maken en verkopen.
'...'
Heeft u dat niet verbaasd?
'Zeer. Het komt door de plaatjes. Niemand leest alle 965 kwatrijnen van een gedeprimeerde uit de zestiende eeuw. Maar als je de hoofdzaken eruit haalt en rijk illustreert...'


<<<

Beeld * Tekst * Uitleg * Leven * Thuis

© fred dijs, In beeld, tekst en uitleg, 1996