De Nederlandse kust heeft een lengte van 353 kilometer. 38 daarvan hoeft geen achterland te verdedigen en is daarom onverdedigd: de strandvlakten op de waddeneilanden. De rest beschermt het land tegen de zee. 254 kilometer kan dat zelf en is min of meer onverdedigd: de duinen. Langs 34 kilometer is er van nature niets, daar liggen zeedijken. 27 kilometer bestaat uit harde zeeweringen bij havens, industriegebieden of steden. 62 % van de duinen is onverdedigd, 31 % is beschermd door strandhoofden, 7 % door paalrijen.
De duinen zijn een bijzonder natuurgebied. Ze vormen de langst aaneengesloten rij in Noordwest-Europa. Bij Bergen slaat het kalkgehalte om van relatief kalkrijk naar kalkarm. Ze herbergen 850 plantesoorten, tweederde van alle soorten in Nederland. 125 daarvan zijn alleen in de duinen te vinden. Andere belangrijke waarden van de duinen zijn: drinkwaterwinning, recreatie en (losstaande) bewoning.
De duingebieden van de Zuid-Hollandse, Zeeuwse en Waddeneilenden zijn op veel plaatsen haakvormig, onder meer als gevolg van de netto noordwaartse stroom langs de kust. De Hollandse duinen zijn als gevolg van doorbraken en de aanwezigheid van oude riviermondingen afwissellend breed en smal. Opvallend is dat nieuwe ontwikkelingen soms ook bekende patronen herhalen. Zo zijn er in de Voordelta haakvormige zandbanken te zien. En in de duinen van de Van Dixhoorn-driehoek is een richting te onderscheiden, die overeenkomt met die van de duinen waarop Den Haag gebouwd is en die nu nog in het stratenpatroon is te zien.
Natuurbeschermers denken genuanceerd over de ontwikkelingen aan de kust. Van spontane vorming van zandbanken en/of duinen wordt veel verwacht. Ten aanzien van landaanwinningsprojecten bestaan zekere reserves omdat de natuur daarin maar één waarde van de vele is. De vraag is wel eens gesteld of kunstmatig 'slufters', (binnenduinse) stroomgeulen met een hoge natuurwaarde, zouden kunnen worden gemaakt. Zover gaan de beleidsideeën echter in het geheel niet. Wel zou bij de aanleg van een plan als dat van Waterman tijdelijk sluftervorming kunnen optreden.
Bronnen:
Kustverdediging na 1990, beleidskeuze voor de kustlijnzorg, Den
Haag, 1990
R.E. Waterman, Naar een integraal kustbeleid via bouwen met de natuur,
Delft, 1990